Otizmli bir çocuğun annesinden: ”Herkesin Kendi Çocuğuna Otizm Hakkında Anlatmasını Dilediğim 10 Şey”
Nisan ayı, Birleşmiş Milletler tarafından bütün dünyada Otizm Farkındalık Ayı olarak ilan edilmiştir. Bu ay boyunca tüm dünyada, otizmle ilgili toplumsal bilinçlenmeye yönelik çalışmalar yapılmaktadır. Otizm farkındalığı beraberinde, otizmli bireylerin toplum içindeki kabulünü de içermelidir. Bu kabul ediş, otizmli olmayan bireylerin düşünce yapılarında bazı ufak değişimlerin gerçekleşmesiyle mümkün olur.
Otizmli bir çocuğun annesi olan Joslyn Gray, normal gelişim gösteren çocukların otizm hakkında öğrenmesini dilediği 10 şeyin listesini yapmış. Sebebini de şöyle açıklamış:
”Çünkü çocuklarımızla farklılıkları anlama ve kabul etmeyle ilgili konuştuğumuzda, diğer çocuklara zorbalık (bullying) yapma olasılıkları azalır. Çocuklarınızla sınıflarındaki farklı özelliklere sahip çocukları anlamalarıyla ilgili bir konuşma yaparsanız, onlara aynı zamanda tüm farklılıklara (dil, din, renk, farklı giysi markaları, kişilik farklılıkları vs) karşı kabullenici olmalarını da öğretmiş olursunuz. Yalnız bu konuşmayı yaparken sadece otizmi olan ve olmayan insanların farklılıklarından değil, aynı zamanda ne kadar benzer olduklarından da bahsedin. Bir başlangıç yapabilmeniz için
Herkesin kendi çocuğuna otizm hakkında anlatmasını dilediğim 10 şey :
1. Hiç kimsenin görünüşüne bakarak, otizmli olduğunu söyleyemezsiniz.
Kimsenin otizme has bir görüntüsü yoktur. Bir kişi otizmli ise, bu sadece onun beyninin farklı çalıştığı anlamına gelir.
2. Herkesin beyni farklı çalışır.
Büyük olasılıkla, sınıfındaki çocukların arasında okumada daha iyi olan, ama matematikte zorlanan, çok güzel resim yapan ama okuması çok iyi olmayan biri vardır. Ya da her sporda çok iyi olan ama kalabalık içinde konuşmaktan korkan biri olabilir. Herkesin daha başarılı olduğu ya da zorlandığı şeyler vardır. Beyinlerin farklı olabildiğini gösteren durumlardan biri de, bazı insanların otizm özelliklerine sahip olmasıdır. Tüm diğer çocuklar gibi, otizmli çocuklar da bazı konularda başarılıdır ve bazılarında ise zorlanırlar.
3. Bu davranışı neden yapıyorlar?
Birinin görüntüsüne bakarak, otizmli olduğunu anlayamazsın ama bazen farklı davranışları olan bir çocuk dikkatini çekebilir. Uzun bir süre kendi etrafında dönüyor, ellerini sallıyor, zıplıyor ya da ileri geri sallanıyor olabilir veya elleriyle kulaklarını kapattığını görebilirsin. Bazen böyle davranırlar çünkü bu davranışlar kendilerini daha iyi hissettirir, rahatlatır ya da etraflarında onları rahatsız eden sesleri engellemelerine yardımcı olur.
4. Herkes biraz ”garip” olabilir.
Eğer alışkın değilsen, bu davranışlar ilk bakışta biraz garip görünebilir. Ama aslında bir çok insan bazen garip şeyler yapar. Otizmli olmayan insanlar da strese girdiklerinde, bir konuda çok yoğun düşüncelere daldıklarında, çeşitli ufak gariplikler yaparlar. Mesela tırnak yemek, kalemlerin arkasını çiğnemek, ayaklarını sallamak ya da kendi kendilerine mırıldanmak gibi. Bizler, sadece bu davranışları görmeye daha alışkınızdır. Birçok çocuk ve yetişkinin yaptığı diğer gariplikler, bazen kendi kendilerine konuşmaları, bazı yiyecekler konusunda seçicilikleri , sadece belirli tipte giysileri giymek istemeleri, yara kabuğunu koparmaları ya da sadece bir yazarı sevmeleri olabilir. Senin yaptığın bazı garip şeyler neler? Bu hiç sorun değil, hepimiz birbirimizden farklıyız. Düşünsene, her zaman birbirimizle aynı şeyleri yapsaydık, ne kadar sıkıcı olurdu!
5. Konuşurken bir çok insan ellerini hareket ettirir.
El çırpma, otizmli çocuklar arasında sık görülür (Ama her elini çırpan çocuk otizmli değildir ve her otizmli çocuk da ellerini çırpmaz). Genellikle el çırpma heyecanlanmanın bir göstergesidir. İnsanlar konuşurken ellerini nasıl kullanırlar? Kendini anlatabilmek için sen ellerinle başka neler yapıyorsun?
6. Otizmli çocuklar bazen yüz ifadeleriyle ilgili güçlük çekebilirler.
Bazen otizmli çocuklar, senin nasıl hissettiğini sadece yüzüne bakarak anlayamayabilirler. Ayrıca, bazen yüz ifadeleri onların tam olarak ne hissettiği ile uyuşmayabilir. Otizmli arkadaşının yüzü ifadesiz görünüyorsa, bu çoğunlukla hala birşey üzerine düşünmekte olduğu anlamına gelir.
7. Sen neye düşkünsün?
Otizmli kişilerden bazıları, belli bir şeyle çok ilgili olabilirler. Çok ama çok ilgili.. Bir bilgisayar oyunu, LEGOlar, bir hayvan türü, hava durumları, dinazorlar olabilir. Ama otizmli olmayıp, bazı konularla çok fazla ilgilenen çocuk ve yetişkinler de vardır. Mesela herkesin, tuttuğu futbol takımıyla ilgili takıntıları olan bir tanıdığı vardır. Starwars’u, Harry Potter’ı ya da bir futbol takımını çok sevmek için otizmli olmak gerekmez. Bazen otizmli çocuklar, en sevdikleri konudan başka şeyler hakkında konuşmayı unutabilirler. Onlara ”Artık başka bir konudan bahsedebilir miyiz?” diye sormanda bir sakınca yoktur.
8. Kuralları açıkla!
Otizmli çocuklar da oyun oynamak isterler. Ama bazen, onlar için, oyuna katılmak istediklerini anlatmak zor olabilir. Ya da herkesin oyunda ne yaptığını anlamakta zorlanabilirler. Arkadaşına oynamak isteyip istemediğini sormanın yanısıra, oyunun kurallarını açıklayarak da yardımcı olabilirsin.
9. Bir çok yetişkin de otizm özelliklerine sahiptir.
Otizm sadece bir çocuk özelliği değildir. Birçok büyüğün de otizm özellikleri vardır. Otizmli çocuklarda olduğu gibi, otizmli yetişkinlerin bazıları yardıma ihtiyaç duymazken, bazıları daha çok yardıma ihtiyaç duyar.
10. Otizmli kişiler birer bireydir.
Sınıfındaki bütün çocukların birbirlerinden farklı olması gibi, otizmi olan tüm insanlar da birbirlerinden farklılardır. Eğer Transformers’ı çok seven kızıl saçlı bir çocukla tanışırsan, bütün diğer kızıl saçlı çocukların da Transformers’ı çok sevdiklerini düşünmezsin. Aynısı otizm için de geçerlidir. Tüm otizmli kişiler aynı şeyleri sevmez ya da başarılı oldukları konu aynı değildir veya aynı durumlarda zorluk çekmezler. Onlar da senin olduğun gibi birer bireydir.
kaynak: http://www.babble.com/mom/autism-acceptance-month-10-things-i-wish-your-kids-knew-about-autism/
Çeviren: Gizem Şengün
Dil ve Konuşma Bozuklukları 