Dil ve Konuşma Terapisinde Bazı Kavramlar
Konuşma terapistinizin, çocuğunuzun iletişim özellikleriyle ilgili yaptığı yorumları ve önerilerini daha iyi anlayabilmeniz için, kullanılan bazı temel kavramları bilmeniz yararlı olacaktır.
Alıcı Dil: Çok basitçe, başkalarının iletmeye çalıştığı mesajları algılayışımız olarak açıklayabiliriz. Bir çocuğun alıcı dil becerilerinin ne durumda olduğunu, kendine sunulan yönergeleri takip edip yerine getirebilmesinden, sorularınızı yanıtlamasından anlayabilirsiniz.
İfade Edici Dil: Temel olarak, mesajlarımızı başkalarına aktarışımız denebilir.
Sözel Olmayan (Non-Verbal) İletişim: İşaret etme, el sallama gibi jestleri, beden dilini ve yüz ifadelerini içerir. Bu beceriler de en az sözel iletişim kadar önem taşımaktadır ve bazı çocuklar (otizm özelliklerine sahip, dikkat dağınıklığı olan vs. ) için edinilmesi oldukça güç beceriler olabilir.
Pragmatik (Kullanım): Dilin sosyal boyutlarını içerir. İletişim, herkesin biliyormuş gibi göründüğü, gizli kurallarla gerçekleşir. Biriyle diyalog kurduğumuzda, önce iletişimi başlatmak için bir konu ortaya atarız ve sırayla yorumlar ekleriz. Bu iletişim sırasında, diyalogtaki kişiler karşılarındankinin ses tonundan, yüz ifadelesinden, göz temasına ve sözel olmayan ipuçlarıyla, iletişim partnerinin hala konu ile ilgili olup olmadığını, yeni bir yorum eklemek için, konuyu bitirmek ve değiştirmek için uygun olup olmadığını anlarlar.
Semantik (Anlambilgisi): Sözcüklerin cümleler içinde kazandıkları anlamlarla ilgilidir.
Sentaks (Sözdizim): Cümle içinde sözcüklerin nasıl organize olup, dizildiğiyle ilgilidir.
Akıcılık : Konuşmanın ritmi ve akışıyla ilgilidir. Konuşmanın akıcılığıyla ilgili bozukluklar, genelde kekemelik olarak adlandırılır.
Artikülasyon (Sesletim): Konuşmayla ilgili kaslarımızın ve diğer yapılarımızın, konuşma seslerini üretmek için yaptıkları hareketlerdir. Bu yapılar dudaklar, dil, dişler, çene, velum (yumuşak damak yani damağınızın arka kısmı), sert damaktır. Ciğerlerden nefesimizi dışarı doğru verdiğimiz sırada, ağız kaslarımız hareket eder ve konuşmayla ilgili yapılar pozisyonlarını değiştirirler. Böylece havanın akışı, farklı biçimlerde engele uğrar ve çeşitli sesler oluşur.
Fonoloji (Sesbilgisi): Seslerin belirli ortak ve zıt özelliklerine göre zihnimizde gruplandırılması sistemidir. Bir çocuk, doğduğu andan itibaren işittiği anadilde yar alan sesleri zihninde sınıflandırmaya başlar. Bu işlemler konuşma değil, dil sistemi ile ilişkilidir.
Konuşma Apraksisi: Apraksili çocuklar sesleri, heceleri ve sözcükleri söylemekte zorlanırlar. Ancak bu zorluk, kasların güçsüzlüğünden kaynaklanmaz. Çocuk, ne söylemek istediğini ve nasıl söylemesinin gerektiğini de bilir, ancak beyinde, konuşma için gereken kas hareketlerin planlanması ve koordinasyonuyla ilgili bir problem söz konusudur.
Dil ve Konuşma Bozuklukları 